Het congres in Parijs (Saxion Spreekt)

International Congress of Applied Psychology, 2014, Paris. 

En zo stonden we in Parijs. Niels (Kroon), Rein (van Laak) en ik liepen Nord uit en strompelden richting het hotel waar wij de komende nachten zouden vertoeven. Elise (van Lelyveld) zou later aanhaken. Hier kon ik vooralsnog mijn tas net neer leggen eer ik weer richting de metro liep voor het congres. Het congres waarvoor ik uitgenodigd was mijn verhaal te doen. Het voelde vrij absurd. Wij liepen een groot gebouw in (met eigen metrostation) en zagen voor ons dure kledingwinkeltjes waar congresmensen (amper bewust van de stad waarin ze zich bevinden) wellicht nog hun behoefte konden doen. We liepen een trap op en kregen daar onze badges. In grote zwarte letters stond daar STUDENT. Eronder mijn naam en land van herkomst. De mensen om mij heen (hoogstwaarschijnlijk allemaal op de een of andere manier psycholoog) droegen haast allemaal een overwegend grijs pak gecompleteerd met witte sportschoenen. Op een vreemde manier voelde ik mij hier thuis.

Enkele maanden geleden had ik een artikel geschreven waarin ik in brede lijnen kritisch uitviel richting het inzetten van WO opgeleid personeel voor werk waar HBO voor geschikt is. Dit artikel betrof specifiek de geestelijke gezondheidszorg en dan met name de diagnostiek. Het artikel droeg aan dat er te veel geld werd besteed aan WO psychologen simpelweg omdat het werkveld niet begreep over welke competenties de HBO psycholoog of Toegepast Psycholoog beschikt.

Of dit zo was wist ik niet zeker, hiervoor heb ik onder andere gebeld met men van het NIP om voor mij te verduidelijken wat de functie was van Toegepast Psychologen. Ik vroeg of het mij aangeraden werd contact op te nemen met een zogeheten Toegepast Psycholoog om mij te helpen met mijn concentratieproblemen. Ze konden mij niet verzekeren van dezelfde kwaliteit die ik van WO psychologen kon verwachten.

Toen ik vroeg wat in dit geval dan kwaliteit inhield refereerde ze na enkele seconden van twijfel naar het statuut van het instituut, deze was online te vinden. Nu is mij geleerd dat het van belang is voor het moraal van personeel om bekend te zijn met de visie en missie van een bedrijf, voor het NIP is kwaliteitswaarborging een belangrijk onderdeel van haar bestaansrecht. Als het waarborgen van de kwaliteit binnen de GGZ niet gepaard gaat met een begrip van wat kwaliteit in dit geval daadwerkelijk inhoudt dan begrijp ik best dat het NIP mij niet kan verzekeren van een kwalitatief goede toegepast psycholoog.

Nu was dit (zo teruglezend wellicht wat gechargeerde) telefoongesprek enkele maanden geleden. Ik dacht eraan toen ik rondliep op het congres. Mij is verteld dat de sprekers en deelnemers voornamelijk bestonden uit geslaagde mensen, gevierd binnen hun vakgebied. Bekleed met titel en graad waar ik nog niet eens mijn bachelor in mijn zak had. Kwalitatief hadden zij dus al een streepje op mij voor.

Dergelijke bijeenkomsten bewegen snel. Er waren zo’n 4500 deelnemers van meer dan honderd landen (een stukje trots die op de website gepresenteerd wordt). Veel uit Australië, waar toegepaste psychologie een cursus (Griffith University en ACAP) is die op HBO niveau wordt gegeven waarin wetenschappelijke psychologie een vak apart is en het motto is om de studenten de nodige kansen te geven om hun kennis toe te passen in de praktijk. De opleiding tot Toegepast Psycholoog wordt in Australië tevens verrijkt met het Handboek voor Toegepaste Psychologie, van het IAAP (International Association of Applied Psychology). Een vijf-en-dertig hoofdstuk tellende bijbel waarin ieder, tot nog toe onderzochte, werkveld waarin psychologie toegepast kan worden geëxploreerd wordt door middel van literatuuronderzoeken. De boodschap leek te duiden dat er voor de Toegepast Psycholoog wel werk was in Australië.

Een enkeling heb ik gesproken over de mogelijkheden die toegepast psychologen aangeboden krijgen in Nederland. Mijn verhaal wanneer ik hierover spreek is altijd lovend. Niet zozeer over het heden. Juist de toekomst is voor ons hoofdzakelijk positief. “Changes within, for example, our mental health care system will ensure that applied psychologists will take a separate position from masters of psychology, creating a dividing line between science and practise. This line will be defined by the education applied psychologists receive, which will (in the near future) in its turn be defined by the positioning of the workforce in the Dutch psychological market.” Dit is het verhaaltje dat ik vertelde wanneer mij gevraagd waar mijn verhaal over ging. Het was waar, het werkveld van ons, juist omdat wij nog nieuw zijn in dit veld, is afhankelijk van hoe wij onszelf definiëren. We hebben het geluk dat in landen als de V.S. en Australië al veel meer is nagedacht over het werkveld van Toegepaste Psychologie. Dat er een handboek is waar informatie uit geput kan worden. De toekomst kan alleen maar positief zijn.

Dit gegeven nam ik mee toen ik om half vier op een donderdagmiddag in een zwart pak met nette schoenen voor een tiental aan mensen stond. Als voorzitter van de bijeenkomst merkte ik op hoe de opleiding en professionaliteit van Toegepast Psychologen van essentieel belang is voor de positie die zij innemen in het werkveld. In een inleidend praatje vertelde ik wat over de eerste spreker, Claudia Maria Sanin, directeur van de Colombiaanse NIP. Een aantal verhalen volgde. De onderwerpen toonden de opleiding van toepassingsvormen van psychologie in verschillende landen. Als laatste, als afsluiter, was ik aan de beurt.

Mijn verhaal ging redelijk snel, dat wilde ik ook. Het punt dat ik wilde maken was dat er met enkele simpele aanpassingen in de langetermijnvisie van de Nederlandse GGz een hoop te halen valt (een hoop beter geïnvesteerd kan worden) als er efficiënt gebruik wordt gemaakt van Toegepast Psychologen. Een van de grote misopvattingen die sommige psychologen die ik spreek dragen is dat dit een beroepsgroep is die antwoord kan geven aan de financiële moeite die heel Nederland (heel Europa) ervaart. Het is een beroepsgroep die op korte termijn aanzienlijke verlichting kan bieden aan het budget. Het profijt wat daarop volgt kan vervolgens geïnvesteerd worden in de (zogeheten) kwaliteit van zorg die ons in Nederland zo dierbaar is.

Het applaus voelde sceptisch. De vragen die erop volgden reflecteerde dit ook. De eerste vraag, van een dokter uit de V.S., was of ik het haalbaar achtte om HBO afgestudeerden dergelijk fabriekswerk te laten doen (ervan uitgaande dat deze slechts assisterende taken op zich zou kunnen nemen). Pas wanneer men ego los laat, is er ruimte voor positieve verandering, dacht ik toen. Ik legde uit dat dit al het geval was in Nederland met PDW. Dat er nog veel te halen valt, ik herhaalde mijzelf en beschreef het pad dat de verpleegkundige bewandeld heeft, dat verpleegkundigen in eerste instantie als een dreigende kracht werd gezien in het medisch werkveld. Nu kan het werkveld niet meer zonder. Een man die in het Verenigd Koninkrijk in het bestuur zat van de BPS (British Psychological Sociëty), legde uit hoe de BA en BSc daar al geaccrediteerd werd voor bepaald werk in het werkveld. Hij noemde mijn uitgangspunt idealistisch en wenste mij geluk. Ik bedankte hem en daarbij iedereen voor het luisteren en de aandacht.

Sinds het Internationale Congres voor Toegepaste Psychologie ben ik met de directie van het IAAP in gesprek om een internationale studentennetwerk op te zetten ten behoeve van expertise en ervaringsuitwisseling. Dit netwerk bestaat momenteel en wist tot voor kort niet van het bestaan van TP in Deventer. Het NIP wilt Toegepaste Psychologie opnemen in haar register, hiervoor is het in gesprek met de Nederlandse Beroepsvereniging voor Toegepaste Psychologie. In het zakelijke werkveld groeit de enthousiasme voor de toepassing van psychologie in bijvoorbeeld marketing en leiderschapsstrategieën. De markt groeit aanzienlijk.

Voordat ik hier onderzoek naar ging doen was het voor mij moeilijk uit te leggen wat Toegepast Psychologen zouden kunnen. Nu, na een jaar hiermee bezig te zijn lijken de mogelijkheden eindeloos te reiken. Het lijkt mij nuttig om de studenten Toegepaste Psychologie adequaat voor te bereiden op de veranderingen van de toekomst. Studenten kunnen zich altijd inschrijven om deel te nemen aan dit soort congressen. Het opsturen van samenvattingen van onderzoeken is vrijblijvend en gratis. Iedereen kan dit doen. Het is in het belang van de opleiding om de Toegepast Psycholoog nationaal en internationaal te positioneren. Ik raad iedere student aan na te denken over zijn of haar persoonlijke bijdrage aan het werkveld, die heeft iedere student namelijk. Zoek een manier om deze te ontplooien en eis van jouw opleiding hierin te voorzien. Hier betaal je voor.